Kan nedir?
Kan vücutta oksijen ,besin maddelerini, hormonları , vitaminleri ve antikorları dokulara taşıyan ve oluşan karbondioksit ve atık maddelerini vücuttan uzaklaştıran yaşamsal sıvıdır.
![]() |
Kan vücutta kardiovasküler sistem dediğimiz kalp ve damarlardan oluşan "dolaşım" sistemi içerisinde bulunur. Bu sistemde ; Kalp , atardamarlar , toplardamar ve kılcal damarlarda bulunur. |
Damarlar kanın dolaşması için özelleşmiş yapılardır. Kanın tüm dokulara taşınmasından sorumludurlar. |
![]() |
Kan nerede üretililir?
Kanın üretimi daha embriyo döneminde başlar. İlk olarak "sarı kese" de başlar. Bu üretim 3.ay gibi sonlanır.Hemen 1.aydan itibaren kan üretimi karaciğer ve dalağa kayar. Doğumdan itibaren üretim uzun ve yassı kemiklerde olur. Erişkin bir kişde30 yaşından sonra üretim yassı kemiklere kayar.
Kan üretimine " Hematopoesis" adı verilir. Kan normalde yassı kemiklerde üretilir. Buna " medüller hematopoiesis" adı verilir. Bazı durumlarda kan kemik iliği dışında karaciğer ve dalak gibi organlarda üretilebilir . Bu duruma da " ekstra medüller hematopoiesis" adı verilir.
Kemik İliğinde kan nasıl üretilir?
Kan hücreleri vücutta kemik iliğinde üretilirler. Kemik iliği bazı kemiklerin içinde bulunan süngerimsi bir yapıdır. Hepsi " Kök hücre ?Stem Cell" denilen bir hücreden köken alırlar Kemik iliğinde hematolojik kök hücreler bulunmaktadır.
Bu hücreler çeşitli besleme faktörleriyle vücudun ihtiyaçlarına göre kırmızı , beyaz hücreler ve kan
pulcukları ( platelet-trombosit) üretirler.
![]() |
Kök hücreler her üç tip hücreyi de üretebilirler. Kendilerini çoğaltabilir ya da kopyalayabilirler. Bu kopya hücreler zaman içinde olgun kan hücrelerine dönüşürler.
|
Bazen 2 tip hücre eksik olur. O zaman , latince iki anlamına gelen "bi" eki kullanılarak "bisitopeni" tanımı kullanılır. Eğer her üç seri eksikse o zaman "Pansitopeni"den bahsedilir.
Normal Kan Hücreleri nelerdir?
Kırmızı Küreler :
Kırmızı küreler , aynı zamanda eritrositler olarak ta bilinir. İngilizce olarak "Red Blood Cells" isimlendirilirler. Bu nedenle bazen testlerde kısaca "RBC" olarak yazılırlar.
Kanın nerdeyse yarısını oluştururlar. Eritrositlerin büyüklükleri 8 mm kadar olup mm3?te 4-6 milyon kadar bulunurlar .
İçleri "Hemoglobin" adı verilen bir yapıyı ihtiva eder. Hemoglobin ortasında bir demir yapısı içeren protein içerir. Bu yapı KK?nın dokulara akciğerlerden oksijen ve tekrardan oluşan karbondioksidi taşımasını temin eder.
Üretim |
Hemoglobin |
Yapı |
Erişkin |
Embriyonik |
Gower I |
zeta 2 epsilon 2 |
0 |
Fetal |
F |
alfa 2 gama A 2 |
< 1% |
Erişkin |
A1 |
alfa 2 beta 2 |
97 - 98% |
Anemi tanımı kanda kırmızı kürelerin azalması anlamında kullanılır. Aneminin en sık görülen bulgusu halsizlik ve yorgunluktur.
Diğer bulgular arasında
Ciddi ve çabuk ortaya çıkan anemide ortaya bulgular çok daha ağır olabilir. |
![]() |
Beyaz Küreler nelerdir?
Beyaz küreler , aynı zamanda lökösit olarak bilinir. İngilizce olarak "White Blood Cells" olarak yazılır. Testlerde "WBC" olarak kısaltılabilir. Görevleri vücudun enfeksiyonlara karşı savunulmasıdır. Değişik türde BK mevcuttur. Her hücre değişik bir şekilde savaşır. Birkaç sınıflaması vardır.
Düşük beyaz küre sayısı "lököpeni "olarak bilinir. Değişik tipte beyaz küreler vardır. Her biri vücudu farklı bir enfeksiyondan korur. En çok görülen lökösit nötrofildir. Bakterilere en çok saldıran ve öldüren tiptir. Nötrofil azlığına "nötropeni" denilir.
Eğer beyaz küreleriniz düşükse, rahatlıkla enfeksiyon gelişebilir. Bunlar;
Kan pulcukları (Plateletler-Trombositler)
Pıhtılaşmadan sorumlu hücrelerdir. Genelde sayoları mm3?te 150-450.000arasında bulunur.
Düşük trombosit sayısı trombositopeni olarak bilinir. Eğer düşük trombosit sayınız varsa küçük sıyrık ve travmalarda bile kolay morarma ya da kanama olabilir.
Diğer bulgular arasında
![]() |
Tam kan sayımı genellikle aynı anlama gelen İngilizce " Complet blood count" anlamına gelen "CBC- sibisi olarak okunur" olarak ta tanımlanır. TKS size kan örneğinizde hangi tip hücrelerin ne oranda bulunduğunu gösterir. Doktorlar TKS? na bakarak
|
Bu testlerin detaylı değerlendirilmesi sunucunda
|
![]() |
Örneğin MCV?niz yüksekte o zaman "makrositer" anemiden bahsedilir. Basit bir vitamin eksikliğimden, alkol kullanımıza, ilaç kullanımına , artmış kk üretimine, tiroid fomksiyonlarında azalmaya ve kemik iliğindeki problemlere bağlı olabilir.
MCV düşük ise demir eksikliği anemisi , kalıtsal hastalıklar , kemik iliği hastalıkları söz konusu olabilir.
RDW ise kandaki KK?lerin büyüklüklerinin birbirinden farklı olduğunu gösterir. Böyle bir durum var ise değişik problemler olabilir.
Diğer Kan Testleri
Anemi saptandıktan spnra doktorler daha farklı tesler isteyebilir.
En sık anemi nedenlerinden birsi demir eksikliği anemisidir.Demir depoşarımda eksilşik var sa kan üretiminde değişik problemler olabilir.
Diğer sık görülen anemi nedenleri arasında
|
![]() |
Olabilir. Hekimler anemi nedenini saptamak için
İsteyebilirler. Düşük demir düzey, KK?lerin normalden daha küçük olmasını ve kanın dokulara daha az oksijen taşımasına neden olabilir.
Kreatin düzeyi böbrek fonksiyonlarını ölçer. Böbrek kan üretiminde önemli bir role sahiptir.EPO böbrekte üretilir ve kemik iliğinde KK üretimini uyarır.
B12 ve folik asit aynı şekilde kan üretimi için önemli vitaminlerdir. Eksiklikleri önemli sorunlar yaratabilir.
Kİ, bazı kemiklerinizin içindeki süngerimsi dokudur. Kemik iliği testleri , genellikle iki ayrı test içerir. Kemik iliği aspirasyonu ve biyopsisi. Kemik iliği genellikle arka kalçadan alınır. Burası hem güvenilir hemde ilik dokusunun çok bulunduğu için tercih edilir. Ancak bazı zamanlar göğsün ön tarafından " sternum" denen yerden de yapışabilir. Yapışacak alan önce steril edilir. Daha sonra uyuşturulur ve bir şırınga ile sıvı kemik iliği alınır. Alınan örnek boyanarak , mikroskopta hekim tarafından incelenir.Gerekirse özel tetkikler için bir patoloji uzmanına yollanabilir. |
![]() |
![]() |
Bu örnekten flow sitometri denen ileri bir tetkik , kromozom analizi yada FISH denilen tetkikler istenebilir. Enfeksiyon düşünülüyorsa kültür yollanabilir.
|
Bu örneklerde
değerlendirilir. Doktor aldığı sonuçlara göre sizi bilgilendirir.
Sonuç:
Tam kan sayımı ve kemik iliği gibi tesler , ve daha bir çok hematolojik tetkik mutlaka belirli amaçlarla istenir ve hemen hepsi size yardımcı olmak amacıyladır
** Bu doküman hazırlanırken "The Patient Education Institute,Inc.www.x-plain.com" dan yararlanılmıştır.